هنر اعتراضی / قطعه قطعه

نویسنده: تیم نویسندگان آرت‌گالریز

روایت دوم / از مجموعه روایت‌های هنر اعتراضی

توصیف صحنه: زنی نشسته بر زمین، تماشاچیان و یک قیچی. صحنه‌ی بظاهر ساده‌ای ست. با این حال در تحسین شده‌ترین اثر هنری یوکو اونو مفاهیمی نهفته ست که به همین سادگی‌ها نیست. اثر «کات پیس» (معادل فارسی: قطعه‌ی بریده یا قطعه قطعه) نخستین بار در سال ۱۹۶۴ یعنی مدتها پیش از آنکه هنر پرفورمنس به یک مدیوم شناخته شده و معتبر تبدیل شود اجرا شد. این اثر از تماشاگران دعوت می‌کند تا به هنرمند که خونسرد و بی‌حرکت بر روی صحنه نشسته است، نزدیک شوند و با قیچی‌هایی که فراهم شده، قطعه‌هایی از لباس او را ببُرند. فضای سنگین پرفورمنس حتی در فیلم‌های بجا مانده نیز مشهود است: در اجرای سال ۱۹۶۵، جمعیت در ابتدا ترسو بودند -همانطور که تصاویر نشان می‌دهد تماشاگران قطعات کوچکی را از لبه های لباس اونو برش می‌دهند- اما مشارکت آنها به سرعت جسورانه‌تر و درنده‌تر می شود.

«قطعه بریده» به عنوان یکی از مهیج‌ترین و جذاب‌ترین آثار هنری فمینیستی تا به امروز شناخته شده است و تجربه‌ای را که برای بسیاری از زنان آشنا است به صورتی گویا و فصیح منتقل می‌کند. این اثر همه را، چه زن و چه مرد در تثبییت شیءانگاریِ زن مقصر می‌داند. زنان بواسطه حس رضایتمندی و مردان از طریق چشم چرانی.

«قطعه بریده» برای نخستین بار در تاریخ ۲۰ جولای ۱۹۶۴ در سالن کنسرت یاماایچی در شهر کیوتو ژاپن به اجرا درآمد. پس از اجرای اولیه، اونو اشاره کرد که یکی از اهداف نمایش به اشتراک گذاشتن و بخشیدن پاره‌ای از بهترین چیزهایی ست که دارد. و درست به همین دلیل است که او برای اجرا بهترین لباس خود را انتخاب می‌کند. او در یکی از نخستین مصاحبه‌های خود می‌گوید: “این نوعی دادن، بخشیدن و گرفتن بود. این نوعی انتقاد از هنرمندان بود، آنها همیشه صرفا آنچه را که خود می‌خواهند (در قالب یک اثر ثابت) به مخاطب ارائه می‌دهند. من می خواستم مردم هر کاری را که می خواهند انجام دهند. بنابراین بسیار مهم بود که به آن‌ها بگویم می‌توانید هر کجا را که می خواهید و دوست دارید بُرش دهید“. تماشاگران پس از آمدن بر روی صحنه و بریدن قطعه‌ها می‌توانستند آن‌ها را پیش خود نگه دارند. اونو در اجرای اول در کیوتو بر روی صحنه و خطاب به تماشاگران این‌چنین می‌گوید: «بیایید و هر قسمت از لباس من را که می‌خواهید بُرش دهید. در ابعادی کوچکتر از یک کارت پستال و آن را برای کسی که دوستش دارید بفرستید» او همچنین اشاره کرد که این ایده بخشی از الهام او از مکتب بودیسم بوده است.

یوکو اونو بعدها و پس از اجرای اولیه در کیوتو، چندین بار دیگر این پرفورمنس را در توکیو، نیویورک، لندن و پاریس اجرا کرد. در نسخه‌ دوم از این پرفورمنس مشارکت‌کنندگان می‌توانستند در صورت تمایل لباس‌های یکدیگر را ببُرند. بعدها اونو در کتابش خاطر نشان می‌کند که لزومی ندارد که اجرا کننده این پرفورمنس حتما یک زن باشد. «قطعه بریده» به شکل جسورانه‌ای خشونت علیه بدن زنان را در قالب بریدن لباس‌ها به تصویر می‌کشد بطوری که اکثر مردم آن را پرفورمنسی فمینیستی می‌دانند. اما خودِ اونو درباره این تفسیر مبهم عمل کرده است و تقریباً به طور کامل مسئولیت و حق قضاوت در مورد اثر را به بیننده می دهد.

اونو در ابتدا اثر «قطعه بریده» را به عنوان ابزاری برای حل مشکل رابطه ایستای معمول بین هنرمند (به عنوان خالق یک محصول ثابت) و بیننده (به عنوان یک گیرنده غیرفعال) توصیف کرد، اما چند دهه بعد به نظر می رسد که اونو میراث خود را پذیرفته است. او در سال ۲۰۰۳ گفت: این اثر «علیه سن‌گرایی، نژادپرستی، جنسیت‌گرایی و خشونت است.»

×

عبارت مورد نظر خود را در کادر زیر وارد کرده و سپس بر روی دکمه جست‌وجو کلیک کنید:

×