این روزها اخبار متعدد و گاه شوکه کنندهای از بازار فروش NFT ها به گوش میرسد. به تازگی حراج ساتبیز لندن اعلام کرد که انافتی یک اثر دیجیتال متعلق به مجموعه لاروا-لبز را به قیمت ۱۱.۸ میلیون دلار به فروش رسانده است. اما NFT برای بسیاری در دنیای هنوز یک مفهوم نا آشنا ست. در این مقاله۱ سعی بر آن شده است تا با این مفهوم و کاربرد آن در دنیای هنر آشنا شویم.
ان اف تی (NFT) چیست؟
NFT یا توکن غیر قابل معاوضه (Non-Fungible Token) نوعی خاص از توکنهای رمزنگاری است که با استفاده از تکنولوژی بلاکچین گونهای دارایی دیجیتال ایجاد میکند که قابل تکثیر نیست. NFT با رمزارزهای شناختهشدهی قابل تعویض مانند بیت کوین تفاوت دارد، برای مثال شما میتوانید بیت کوینی را در مقابل بیت کوینی دیگر معاوضه کنید.
قابل معاوضه بودن یا غیر قابل معاوضه بودن
منظور از قابل معاوضه بودن یک دارایی یعنی بتوان آن را بدون افت قیمت با دارایی مشابهش معاوضه کرد. همچنین قابل معاوضه بودن ویژگیهای یک سرمایه همچون قابل تقسیم بودن یا ارزش آن را تعیین میکند. برای مثال یک اسکناس ۱۰ دلاری از لحاظ ارزش کاملا مشابه اسکناس ۱۰ دلاری دیگر است. وقتی شما اسکناسی ده دلاری از کسی قرض میگیرید، نیازی نیست دقیقا همان اسکناس را به او پس بدهید زیرا آنها ارزش یکسان دارند. توکنهای قابل معاوضه (Fungible)، توکنهایی هستند که با هم قابل معامله شدن هستند و بهای آنها ثابت میماند. در حوزهی رمزارز یک بیت کوین ارزشی معادل یک بیت کوین دیگر دارد و ارزش آن بدون توجه به صاحب یا تاریخچهاش ثابت است.
اما قضیه در مورد توکنهای غیر قابل معاوضه فرق میکند، قیمت یک توکن NFT با هر توکن مشابه آن متفاوت است. ویژگیهای فردی، یکتا بودن آنها را تعیین میکند، بنابراین آنها همچون سرمایههای دنیای واقعی مانند سنگهای قیمتی یا آثار هنری غیر قابل معاوضه هستند. برای مثال بیایید فرض کنیم که من بلیت سینما برای دیدن فیلم هزارپا را دارم و شما بلیت فیلم جنگ ستارگان را دارید، هر دوی ما بلیت داریم ولی آیا این بلیتها قابل معاوضه هستند؟ بنابراین توکنهای غیر قابل معاوضه مانند این بلیتها، جلوهی دیجیتال سرمایههایی هستند که میتوانند حاوی اطلاعاتی باشند که دارای کاربردهای گوناگون و ارزشی غیر قابل پیشبینی است.
ویژگیهای توکنهای غیر قابل معاوضه
- تقسیم نشدنی: اغلب توکنهای غیر قابل معاوضه به واحدهای کوچکتر تقسیم نمیشوند، یا کل یک اثر هنری دیجیتال را خریداری میکنید یا اصلا آن را نمیخرید.
- یکتایی: این مورد مهمترین ویژگی یک NFT است. NFT-ها دارای زبانهای (tab) از اطلاعات ثابت هستند که یکتا بودن آنها را ثبت میکند. به این ویژگی بهعنوان گواهی اصالت نگاه کنید.
- قابل انتقال: برخلاف توکنهای قابل معاوضه قابل ترید، توکنهای غیر قابل معاوضه در بازارهای خاصی خرید و فروش میشوند. بااینحال ارزش آنها به منحصربهفرد بودنشان بستگی دارد.
- دارای اصالت: توکنهای غیر قابل معاوضه مبتنی بر تکنولوژی بلاکچین هستند، بنابراین میتوانید از اصالت NFT خود مطمئن شوید، زیرا ساخت چیزی جعلی در لجر تغییر ناپذیر نامتمرکز تقریبا محال است.
- حافظ حق مالکیت: این مورد هم به استفادهی NFT از پلتفرمهای نامتمرکز اشاره میکند که در آن هیچ مالکی دادهای را پس از ثبت نمیتواند تغییر دهد.
NFT و دنیای هنر
به لطف NFT هنرمندان میتوانند آثار دیجیتال خود را بهطور مستقیم به مخاطبان و بدون نیاز به حراجیها در سراسر دنیا بفروشند و از این طریق سهم بیشتری از سود حاصل از فروش را برای خود نگه دارند. همچنین حق تألیف (Royality) نیز میتواند بهصورت هنر دیجیتال برنامهنویسی شود و هر بار که اثر هنری به مشتری جدیدی فروخته میشود، خالق اثر درصدی از سود فروش را دریافت میکند.
با شناختهتر شدن NFT-ها، گرانترین NFT دنیا نیز هر روز تغییر میکند. این عنوان قبلا توسط یکی از توکنهای مجموعه کریپتو پانک (CryptoPunk) به نام شماره 6965 تصاحب شده بود که قیمتی برابر ۸۰۰ اتر (با احتساب اتر به قیمت ۲۰۰۰ دلار قیمتی بیش از ۱٫۶ میلیون دلار) داشت. گرانترین NFT فروخته شده به قیمت 69 میلیون دلار، «همهی روزها: 5000 روز اول» نام دارد که توسط بیپل ساخته شده و توسط جاستین سان، مؤسس پلتفرم رمزارز ترون خریداری شده است. به تازگی اثر دیگری از مجموعه کریپتوپانک به شماره ۷۵۲۳ در حراج ساتبیز لندن به قیمت ۱۱.۸ میلیون دلار فروخته شد.
فروشگاههای اینترنتی NFT
از معروفترین فروشگاههای اینترنتی NFT میتوان به زورا (Zora)، ریربل (Rarible)، سوپر ریر (SuperRare)، نیفتی گیتوی (Nify Gateway)، اوپن سی (OpenSea) اشاره کرد.
۱- منبع اکثر مطالب آورده شده در این نوشته از وبسایت زومیت است.
